Ժամանակն է հաստատել մեր ազգային պետականությունը՝ լիբանանյան ճակատագրից խուսափելու համար
aravot.am կայքում հրապարակված բնօրինակ հոդվածը
Ժամանակն է հաստատել մեր ազգային պետականությունը՝ լիբանանյան սցենարից խուսափելու համար
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ https://www.aravot.am/2023/04/03/1332524/
© 1998 - 2023 Առավոտ – Լուրեր Հայաստանից
------------------------------------------------
Ուզում եմ սկսել այս հոդվածը՝ հարգանքի տուրք մատուցելով Հայաստանի Հանրապետությանը, որը, չնայած իր կրած բոլոր փոթորիկներին, կարողացավ ապահով ապաստարան ապահովել մերձավորարևելյան, սիրիաի ։ եւ լիբանանի հայերին
Ես ուզում եմ ինձ թույլ տալ ողջ լիբանանահայության անունից շնորհակալություն հայտնել հանրապետությանը, որովհետև դա փրկություն էր նրանց համար, ովքեր եկել էին հայրենիք:
Գաղտնիք չէ, որ լիբանանցիների հսկայական տոկոսը, հատկապես երիտասարդ տարիքում, ձգտում է ներգաղթել Լիբանանից արևմտյան երկրներ, մասնավորապես ԱՄՆ, Կանադա և Ավստրալիա, եթե միայն թվերին նայենք, ապա. Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմից առաջ, մոտ 350,000 լիբանանահայ էր ապրում Լիբանանում, այն սփյուռքի ամենաուժեղ հայկական համայնքներից էր, , հայկական քաղաքական կուսակցության կենտրոնակայանը գտնվում էր Լիբանանում, 2005 թվականին որոշ գնահատականներ հաղորդեցին, որ մոտ 60,000 հայ է ապրում Լիբանանում, քանի որ մնացածը ներգաղթել են։
Սա միայն հայերի դեպքը չէր, գուցե ավելի քան մեկ միլիոն լիբանանցի ներգաղթել է 1975-ից մինչև 1990 թվականը, ասում են, որ միայն Բրազիլիայում ապրում է ավելի քան մեկ միլիոն լիբանանցի:
Սա Լիբանանի հանդեպ լիբանանյան սիրո պակասի արդյունքը չէ, ընդհակառակը, մինչ օրս, երբ մտնում եմ Հայաստանի նոր փողոց, միտքս սկսում է այն համեմատել լիբանանյան փողոցի հետ, երբ լիբանանցիներս հավաքվում ենք շարունակում ենք լիբանանյան երաժշտություն լսել, Լիբանանն ունի իր հմայքը, ոչ ոք չի լքել Լիբանանը զգացմունքային կապվածության բացակայության պատճառով, բայց գործնական հաշվարկների արդյունքում, քանի որ 1950-ականներից սկսած, և Հատկապես 1970-ականներից հետո բոլորն ընդունում էին Լիբանանում կայունության բացակայությունը, քաղաքական կայունության բացակայությունը 1950-ականների գերիշխող տեսարանն էր, որը կապված էր 1958-ի հեղափոխության հետ, որը կասեցվեց ԱՄՆ ծովային հետևակայինների միջամտությամբ: , բայց սա միայն հետաձգեց իրական խնդիրները, և լիբանանցիները գիտեին, որ մենք միայն հետաձգում ենք մեր խնդիրները, ոչ թե խորապես զբաղվում դրանցով։
Քաղաքական առաջնորդները, անշուշտ, մեղավոր են, բայց, իմ կարծիքով, և 1970-ականների լիբանանցիների 50%-ի կարծիքով, խնդրի արմատը կայանում էր նրանում, որ չկա միասնական տեսլական, որը պարտավորվում էր դիտարկել լիբանանյան շահերը գերակա առաջնահերթություն, և որ Լիբանանցիները պետք է որոնեն այն, ինչ ձեռնտու է Լիբանանին, բայց, ցավոք, Լիբանանի մյուս կեսը չհամաձայնեց և այս մոտեցումը համարեց ծայրահեղ ազգայնական մոտեցում և Լիբանանը արաբական աշխարհից մեկուսացնելու փորձ, և այստեղ սկսվեց աղետը, և Լիբանանի մեծ վիրուսը տիրեց. Փոխզիջում
Լիբանանցիներն ունեն այս ասացվածքը, որը, նրանց կարծիքով, ավարտում է բոլոր խնդիրները, և դա գործնական իմաստուն իրատեսական մոտեցում է, կարգախոսը, ՝ ոչ հաղթական, ոչ պարտված, և աշխատելով այս բանաձևի վրա՝ նրանք միայն ու միշտ խորացրել են իրենց խնդիրները։ , միայն հետաձգեցին դրանք, և աղետը, որին ականատես եղավ Լիբանանը 2020 թվականին, միայն մեկն է այն դեպքերից, երբ նրանք փորձեցին լուծել իրենց խնդիրները՝ այս «եկեք հետաձգենք, մինչև ինչ-որ բան հայտնվի» բանաձևով, որն իրականում երբեք չաշխատեց։
Լիբանանի առաջնորդները գերադասեցին խուսափել իրենց տարաձայնությունների առերեսումից, և փոխզիջումը սկսվեց, նախ նրանք խուսափեցին վեճից և ողջունեցին պաղեստինյան զինված խմբավորումներին, որոնք հետագայում սկսեցին ինքնուրույն գործել և վտանգի ենթարկել Լիբանանը` կռվելով Պաղեստինը գրաված իսրայելցիների դեմ, Լիբանանի սահմանից, իսրայելցիներին: հակադարձեց, և Լիբանանը վճարեց գինը՝ կորցնելով իր կայունությունը անվտանգության մակարդակում, լիբանանյան ձախերն ու մուսուլմանները, ի համերաշխություն պաղեստինցիների հետ, պահանջում էին, որ Լիբանանը թույլ տա պաղեստինցիներին ազատորեն վարել իրենց գործունեությունը, քրիստոնյան, ով երբեք չի ուրանում, որ պաղեստինյան պայքարն արդար է, պահանջեց. Պաղեստինցիները զսպված լինեն, ինչպես Սիրիայում, Հորդանանում և Եգիպտոսում, սակայն փոխզիջումը գերիշխող դերակատարն էր, երբ պաղեստինցիները սկսեցին սպառնալ Լիբանանի ներքին անվտանգությանը, լիբանանցիները խուսափեցին հարցը լուծել և պաղեստինցիների հետ համաձայնագիր ստորագրեցին, որը թույլ էր տալիս նրանց ազատ ռազմական գործունեության, և դա հանգեցրեց Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի բռնկմանը
Եթե ինձ հարցնեք, խնդրի արմատը իրազեկման խնդիրն է, որը պետք է սկսվեր դպրոցից և կրթությունից, երկրներ, որոնք չեն կենտրոնանում իրենց քաղաքացիներին կրթելու վրա, որ իրենց երկիրն ամենասուրբն է, և որ նրա բարեկեցությունն ամենաբարձրն է։ և առավելագույն առաջնահերթություն, որից հետո երկրները կարող են աջակցեն և համերաշխ լինեն այլ արդար պայքարների հետ, բայց ոչ երբեք իրենց ազգային անվտանգության, կայունության և բարօրության հաշվին:
1975-ին Լիբանանը չկենտրոնացավ իր քաղաքացիներին ազգային գիտակցություն ապահովելու վրա, և արդյունքում բոլոր լիբանանցիները պարտվեցին, և մինչ քրիստոնյաներն էին, որ իրենց պարտված էին զգում, երբ ավարտվեց ռազմական պատերազմը 1990-ին, քրիստոնյաները պարտվեցին և կորցրին իրենց քաղաքական իշխանությունը, բայց մահմեդականները չհաղթեցին, այլ սիրիական վարչակարգը որգրավեց Լիբանանը մինչև 2005 թվականը, և այդ ընթացքում կարողացավ տարածել այն թյուր կարծիքը, որ միայն պատերազմում պարտված քրիստոնյաներն են դեմ արտահայտվել դրա ներկայությանը, մինչդեռ մահմեդականները ողջունում են դա: ամեն առիթով մահմեդական սուննիներն օգտագործում էին լրատվամիջոցների լուսաբանած յուրաքանչյուր իրադարձություն՝ արտահայտելու իրենց դժգոհությունը սիրիական օկուպացիայի նկատմամբ (2000թ. ֆուտբոլային հանդիպում Լիբանանի և Սիրիայի միջև, որը լուսաբանում էին բոլոր հեռուստատեսությունները, լիբանանցի մուսուլմանները հեռուստատեսությամբ շատ հակասիրիական օկուպացիոն արտահայտություններ էին անում
Ինչևէ, 2005 թվականին սպանվեց Լիբանանի սուննի մահմեդական ամենաուժեղ առաջնորդ և նախկին վարչապետ Ռաֆֆիկ Հարրիրին։ մարտի 14-ին 100 հազարավոր լիբանանցի քրիստոնյա, հայ, դուրզի և սուննի քաղաքացիներ ցույցի դուրս եկան ընդդեմ սիրիական օկուպացիայի մարտի 14-ի ուժեր կոալիցիան ստեղծվեց, սիրիական բանակը լքեց Լիբանանը ժողովրդական ճնշման և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 1559 բանաձևի ճնշման ներքո, որը սահմանում էր, որ բոլոր օտարերկրյա զինված խմբավորումները և բոլոր տեղական լիբանանյան զինված խմբավորումները պետք է զինաթափվեն Թվում էր, թե Լիբանանը մեկընդմիշտ կվերականգնվի և կբռնի նորմալ երկիր ու պետություն դառնալու ուղին, որտեղ լիբանանյան լեգիտիմ ազգային զինված ուժերը և ժողովրդի կողմից ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված պետությունը կվերադարձնեն իր ազգային որոշումը և կստանձնեն իրենց ճակատագիրն
Բայց ևս մեկ անգամ տիրեց «Ո՛չ հաղթած, ո՛չ պարտված» սկզբունքի անեծքը, և մենք ապացուցեցինք, որ մենք՝ լիբանանցիներս, ընտրում ենք ինքնասպանությունն ու աղետները՝ ազգային և պետական մակարդակով մտածելու փոխարեն, որտեղ ազգը պետք է լինի լիբանանցիների առաջնահերթությունը։ այժմ լիբանանյան մուսուլման շիա կուսակցություններին, որոնք ցույց էին կազմակերպել 2005 թվականի մարտին, այդպիսով ձևավորելով այն, ինչ հայտնի է որպես Մարտի 8, հօգուտ Լիբանանում սիրիական բանակի ներկայության, հասկացրեցին, որ մյուս լիբանանցիները չպետք է ավելի հեռուն գնան իրենց պահանջներով, որոնց թվում է տեղական լիբանանյան խմբավորումների զինաթափման հարցը, քանի որ լիբանանյան շիա «Հիզբոլլահ» կուսակցությունն ունի 40 հազարանոց զինված խմբավորում, որը շատ ավելի հզոր է, քան լիբանանյան բանակը, հատկապես ռազմական առաջադեմ սպառազինությունների առումով, և այժմ, գուցե, լիբանանյան մնացած խմբերը խելամիտ էին ավելի հեռուն չգնալ և վտանգել քաղաքացիական պատերազմը, բայց եթե առաջին փուլում նրանց քաղաքականությունն ընդունելի և ողջամիտ, իմաստուն և իրատեսական էր, շուտով բոլորն օգտագործեցին այս հավասարումը Լիբանանը տանելու դեպի 2019 թվականի աղետը:
Ես կհամաձայնեի, որ մարտի 14-ի ուժերը խոհեմ էին ընտրել փոխզիջումը՝ քաղաքացիական պատերազմից խուսափելու համար, բայց շուտով նրանք ապացուցեցին իրենց բնորոշ քաղաքական պատեհապաշտությունը, կեղծավորությունը և քաղաքական առաջնորդությունը որպես շուկայավարման/ Բիզնես միջոց դիտարկելու մոտեցումը ոչ թե ազգային առաքելություն, շուտով եկան ընտրությունները, և մարտի 14-ի մի մասը (դրուզներ և սուննիներ) գնաց միայնակ և դաշնակցեց Հըզբոլլահի և մարտի 8-ի հետ՝ ստեղծելով ընտրական դաշինք, (Քառատոն դաշինք, երկու շիա կուսակցություն, մեկ սուննի և մեկ դրուզ), որը կապահովի, որ մահմեդական կուսակցությունները կորոշեն քրիստոնյա պատգամավորների 70%-ը, երկու հիմնական քրիստոնեական կուսակցություններից մեկը՝ ազատ հայրենասիրական շարժումը, որը տարիներ շարունակ պնդում է, որ ինքը հրաժարվում է պիտակավորվել որպես քրիստոնեական կուսակցություն, այլ աշխարհիկ քաղաքացիական ազգային, հանկարծ հայտարարեց, որ ինքը քրիստոնեական իրավունքների ախոյան ն ու պաշտպանն է և հիմնեց իր նախընտրական ծրագրի հսկայական մասը՝ հարձակվելով «Հըզբոլլահի» զենքերի վրա, մյուս քրիստոնեական կուսակցությունը՝ Լիբանանյան ուժերը (երկու կուսակցություններն էլ մարտի 14-ի կոալիցիայի մաս էին) չհակառակվեցին սուննի/դրուզական կողմնորոշման և միացան է քառյակի դաշինքին, բայց հետևորդ դիրքով,
պատեհապաշտութիւնն շարունակեց իր գագաթնակետը, սուննի կուսակցություն, ապագա հոսանքը սկսեց պաշտպանել Հըզբոլլահի զենքերը, պնդելով, որ դա ներքին հարց է, որը կլուծվի ներքին երկխոսության միջոցով, և նրանք ասացին, որ դրանով իրենք կհամոզեն Հըզբոլլահին վերադառնալ Լիբանան (Հիզբոլլահը հայտարարում է, որ հավատարիմ է Իրանի ռեժիմին) քրիստոնեական ազատ հայրենասիրական շարժումը սկսեց քարոզարշավ Հըզբոլլահի զենքերի դեմ, ընտրություններից երկու ամիս անց Ազատ հայրենասիրական շարժումը փոխըմբռնման համաձայնագիր ստորագրեց Հըզբոլլահի հետ, պնդելով, որ այսպիսով կհամոզի Հըզբոլլահին հրաժարվել իր զենքերից
Այժմ սուննիները/դրուզները և մյուս քրիստոնեական կուսակցությունը սկսեցին քննադատել Հզբոլլահի զենքերը, մինչդեռ Ազատ հայրենասիրական շարժումը կրքոտ պաշտպանում էր այն:
Այսպիսով, դե ֆակտո ստատուս քվոն պահպանվեց, և՛ լիբանանյան Հիզբոլլահի, և՛ պաղեստինյան ճամբարները պահեցին են իրենց զենքերը։
Այս ամենը լիբանանյան փոխզիջումային խաղի տիպիկ մասն է, մարտի 14-ին խորհրդարանում 72 անդամներ ուներ, իսկ 56-ի մարտի 8-ը, սակայն Հըզբոլլահի զենքերը խոչընդոտեցին բնական ժողովրդավարական գործընթացին, մեծամասնությունը չհամարձակվեց նախագահ ընտրել, դարձյալ տիրեց ոչ ոք պարտական սկզբունքը
Երկու անգամ՝ մարտի 14-ին, խորհրդարանում 70 տեղից բարձր ստացավ, բայց չկարողացավ կառավարել, ձևավորվեցին «ազգային միասնության կառավարություններ», որտեղ կառավարությունը չէր կարող կողմնորոշվել, քանի որ կառավարության մի մասը դեմ էր որոշումներին, իսկ Լիբանանի կառավարությունը միշտ խուսափում էր ներքին առճակատումից:
Արդյունքում երկրի գործադիր, օրենսդիր և դատական հաստատութիւնները կաթվածահար եղան, երկու անգամ՝ Լիբանանը տարիներ շարունակ չէր համարձակվում նախագահ ընտրել, և յուրաքանչյուր կառավարության ձևավորումը ամիսներ պահանջվեց՝ «ազգային հավասարակշռության հավասարումը պահպանելու համար»:
Կոռուպցիան իր գագաթնակետին էր, կըսուի թէ Հըզբուլայի դաշնակիցները երբեք չէին վախենում պատասխանատվության ենթարկվելուց, քանի որ նրանք վայելում էին Հիզբուլայի պաշտպանությունը, նաեւ կըսուի թէ, փոխարենը, ուժերը, ովքեր պնդում էին, որ պահանջում են Հըզբուլայի զինաթափումը, հարմար գտան իրավիճակը, քանի որ նրանք շարունակել իրենց կոռուպցիան և դրա համար մեղադրել պետությունը կաթվածահար անող Հըզբուլայի
Այսպիսով, ստեղծվեց հավասարություն, կողմերի մեծ մասը խրվել էր կոռուպցիայի մեց, և կողմերից ոչ մեկը չի կարող պատասխանատվության ենթարկել մյուս կողմին, դրան ավելացվեց համայնքային ծայրահեղականությունը, եթե որևէ մեկը մեղադրում է առաջնորդին կոռուպցիայի մեջ, այն կրոնական խմբին, որին նա պատկանում է, կանգնում է նրա պաշտպանությանը
Ի հավելումն այս բոլոր խնդիրների՝ Լիբանանը ողջունեց ավելի քան 2 միլիոն սիրիացիների, ինչը հսկայական թիվ է 4 միլիոն լիբանանցիներով և հարյուր հազարավոր պաղեստինցիներով երկրի համար, որը գտնվում է 10,452 քառակուսի տարածքով (կարծում եմ՝ Թուրքիան ինքն է, 80 միլիոն երկիր ընդունել է ընդամենը 1 միլիոն), Հիզբուլան որոշեց գնալ և կռվել սիրիական ռեժիմի հետ, և այժմ արաբական ծոցի երկրները բոյկոտեցին Լիբանանը տնտեսապես:
Լիբանանն ուներ հսկայական ներքին և արտաքին պարտք, այն ժամանակ, միգուցե 80 միլիարդ, մի երկրի համար, որը չունի գյուղատնտեսություն, արդյունաբերություն, առևտուր, արտահանում, մի երկիր, որը միայն ներմուծում է և ապավինում է միայն ծառայություններին և զբոսաշրջությանը (որը կանգ առաւ ծոցի երկրների բոյկոտի արդյունքում), հիմա կա այս տեսությունը, որ լիբանանյան պետական ֆինանսները ցամաքել են, և նա լիբանանյան բանկերին խնդրեց իրեն դարձյալ պարտք տալ, այժմ տեսականորեն լիբանանյան բանկերը հայտնի էին որպես շատ ապահով, իսկ կենտրոնական բանկը բոլորին վստահեցրեց, որ ցանկացած բանկ սնանկանալու դեպքում Լիբանանի կենտրոնական բանկը ծածկում է ավանդատուների վնասները, բայց, ինչպես երևում է, Լիբանանը, որը միշտ նախընտրում է հետաձգել իր խնդիրները, հայտարարեց, որ ավանդատուներին բարձր տոկոսներ կտա, և շատ. մարդիկ նույնիսկ դրսից ավանդ դրեցին Լիբանանում, այժմ Լիբանանը, որը սովոր է հետաձգել իր խնդիրները, մինչև ինչ-որ բան հայտնվի, դրսից ֆինանսական վարկեր էին ակնկալում, հիմնականում՝ Cedre կոնֆերանսը, բայց միայն այս անգամ նրանց բախտը ավարտվեց, և համաժողովը Լիբանանին ոչ մի լումա չտվեց.
Հիմա այստեղ խաղը, ինչպես երևում է, բացահայտվեց, և երբ լիբանանցի ավանդատուները բանկից որոշ գումար խնդրեցին, չկար, քանի որ լիբանանյան բանկերը կամ կենտրոնական բանկը իրենց գումարները որպես փոխառություն էին տվել կառավարությանը, որը սնանկացավ
Հիմա այս ամենը ենթադրություն է և վերլուծություն, հանելուկ և առեղծված, այն, ինչ մենք գիտենք, այն է, որ հանկարծ 2019 թվականին լիբանանցիների ողջ կյանքի խնայողությունները վերացավ, և դոլարը, որը հավասար էր 1515 լիբանանյան ֆունտի, սկսեց անկաշկանդ թանկանալ։ , մինչեւ վերջերս հասավ 100.000-ի
Ինձ համար իսկապես տարօրինակ է այն փաստը, որ տասնյակ հազարավոր լիբանանցիներ սկսեցին խաղաղ հեղափոխություն իշխող դասակարգի դեմ, այդ նույն իշխող դասը կարողացավ մոտ 100 աթոռ ստանալ խորհրդարանում 2022 թվականի ընտրություններում,
Այն, ինչ տեսանք անցյալ շաբաթ և այսօր, իմ ակնկալիքով, միայն մի գլուխ է այն ամենի, ինչ մենք շարունակելու ենք ականատես լինել Լիբանանում, այս անգամ այն պատճառով, որ պաշտոնաթող զինվորականները բողոքել են, քանի որ պետությունը ցանկանում է նրանց թոշակը տալ՝ հաշվելով դոլար՝ 63 000, մինչդեռ պահանջում են դոլարը հաշվել 28 000
Եզրափակելով, ես ուզում եմ ասել, որ սա համազգային մոտեցման արդյունք է, որը ձգձգում է խիզախությանը բացակայություն ազգերի խնդիրների հետ զբաղվելու, հետաձգումը հանգեցրեց միայն ավելի խոր խնդիրների, այն առաջնորդների համար, ովքեր միշտ հույս ունեն, որ ինչ-որ բան կհայտնվի, փոխարենը կենտրոնանալով կառուցելու նրանց ազգային պետականությունը
Սա արդյունք է մի ազգի, որտեղ նրա ղեկավարների մեծ մասը հույսը դնում է օտարի վրա՝ ազգային անկեղծ միաբանության համախողութեան, կոնսենսուսի և համերաշխության փոխարեն։
լիբանանյան բողոքի ցույցեր 2023, լիբանանյան ցույցեր 2023, Լիբանանի սոցիալ-տնտեսական ֆինանսական ճգնաժամ
Image source :
https://www.voanews.com/a/tear-gas-clashes-as-lebanon-protesters-try-to-storm-govt-hq/7016156.html
Պետրոս Մանուկյան
Լիբանանահայ բլոգեր
English Version of this article:
